Historia i kultura

Toruń/ Prof. Chudziak: pochówków na odkrywanym cmentarzu w kompleksie Ducha Św. mogą być setki

Toruń, 15.03.2024. Dyrektor Instytutu Archeologii UMK, prof. dr hab. Wojciech Chudziak podczas wizyty na terenie kompleksu św. Ducha, najstarszego toruńskiego cmentarza, 15 bm. Na nekropolii z XII wieku trwają prace archeologiczne. (sko) PAP/Tytus Żmijewski
Toruń, 15.03.2024. Dyrektor Instytutu Archeologii UMK, prof. dr hab. Wojciech Chudziak podczas wizyty na terenie kompleksu św. Ducha, najstarszego toruńskiego cmentarza, 15 bm. Na nekropolii z XII wieku trwają prace archeologiczne. (sko) PAP/Tytus Żmijewski

Pochówków na odkrywanym cmentarzu w kompleksie Ducha Świętego w Toruniu mogą być setki - powiedział PAP prof. Wojciech Chudziak, kierownik Instytutu Archeologii UMK. Zdaniem antropologa prof. Tomasza Kozłowskiego odkryte już szczątki mogą pochodzić z najstarszej części nekropolii.

PAP poinformowała jako pierwsza trzy dni temu, że archeolodzy z UMK odkryli pochówki w XIII-wiecznym kompleksie Ducha Św. przy Bramie Klasztornej w Toruniu. To jeden z najstarszych toruńskich cmentarzy.

15.03.2024. Prace archeologiczne na terenie kompleksu św. Ducha, najstarszego toruńskiego cmentarza, 15 bm. Nekropolia pochodzi z XII wieku. (sko) PAP/Tytus Żmijewski
15.03.2024. Prace archeologiczne na terenie kompleksu św. Ducha, najstarszego toruńskiego cmentarza, 15 bm. Nekropolia pochodzi z XII wieku. (sko) PAP/Tytus Żmijewski

Prof. Wojciech Chudziak, kierownik Instytutu Archeologii UMK, powiedział w rozmowie z PAP, że te badania są bardzo ważne. "Wychodzą pozostałości kilku faz ogrodzenia klasztornego i - przede wszystkim - cmentarza przykościelnego. Udało nam się złapać najstarszą fazę ogrodzenia od strony północnej, czyli od strony miasta. Było ono wykonane w konstrukcji palisadowej" - podkreślił uznany archeolog.

Mówił o użyciu do tych konstrukcji drewna sosnowego i dębowego. Stan zachowania jest bardzo dobry, zaskakujący dla naukowców.

"Wygląda na to, że odkryliśmy pozostałości furty klasztornej, pierwszej, drewnianej jeszcze. Do tego młodsze fazy rozbudowy tego ogrodzenia, a mianowicie mur gotycki - pewnie z końca XV, może z XVI wieku. Do tego wielkie głazy, granitoidy - obrobione, obciosane, które pochodzą pewnie z konstrukcji furty klasztornej. Ta była na pewno w tym miejscu, co wynika z ikonografii" - powiedział prof. Chudziak.

Zespół prof. Chudziaka, którym kieruje na miejscu dr Ryszard Kaźmierczak, odkrył także elementy traktu komunikacyjnego prowadzącego w kierunku Bramy Klasztornej. Po nim mógł wchodzić do miasta sam Mikołaj Kopernik.

Zdaniem kierownika Instytutu Archeologii UMK są to newralgiczne miejsca, a UMK przygotowuje się do pełnoskalowych badań kompleksu Ducha Świętego. Dzięki temu wykopowi naukowcy wyrobili sobie orientację, jak głęboko są poszczególne nawarstwienia i jaki jest stan zachowania konstrukcji.

"Były też takie opinie, że tu niczego nie ma, wszystko jest zniszczone, a archeologii w tym miejscu niewiele się zachowało. Dzisiaj możemy powiedzieć z pełnym przekonaniem, że te relikty średniowiecznego kompleksu Ducha Św. w tym miejscu zachowały się bardzo dobrze. To świetny prognostyk na przyszłość" - ocenił prof. Chudziak. Jeszcze w tym roku miałyby ruszyć pełnoskalowe badania, które miałby prowadzić multidyscyplinarny zespół z UMK, dysponujący najnowocześniejszym sprzętem.

Prof. Chudziak przypomniał, że jego mama prowadziła przez lata badania średniowiecznego Torunia - na zamku krzyżackim i w wielu innych lokalizacjach. To autorka najbardziej znanej, wielotomowej "Historii Torunia". "Mama była bardzo mocno w to zaangażowana. Oczywiście, że ja jestem także mocno związany z tym miastem, bo się w nim urodziłem i zależy mi na tym, aby dziedzictwo archeologiczne było odpowiednio traktowane" - podkreślił prof. Chudziak.

"Tutaj wygląda na to, że pochówków mogą być nie dziesiątki, ale setki i więcej. Dopiero jak dalej będziemy odsłaniali tę powierzchnię, to będzie można coś więcej powiedzieć na temat wielkości nekropolii, liczby osób tutach pochowanych. Będą przeprowadzone badania antropologiczne, które nam powiedzą więcej o płci zmarłych, wieku, chorobach, przyczynach zgonu. Będziemy wiedzieli więcej na temat przeszłości Torunia i mieszkańców miasta. Ostrzymy sobie zęby na te badania, które nas czekają" - podsumował prof. Chudziak.

Antropolog z UMK prof. Tomasz Kozłowski powiedział PAP, że już odsłonięto dwa pochówki. "Jeden należy do dorosłego mężczyzny, drugi do dziecka. Wszystkie kości znajdują się w układzie anatomicznym. Można mieć praktycznie stuprocentową pewność, że jest to być może granica cmentarza, który był przynależny kompleksowi Ducha Św. Niewykluczone, że tej części najstarszej - ze względu na występowanie drewnianej palisady, która mogła być pierwotnym, wczesnym ogrodzeniem terenu. Te pochówki znajdują się od strony wewnętrznej" - powiedział prof. Kozłowski.

15.03.2024. Prace archeologiczne na terenie kompleksu św. Ducha, najstarszego toruńskiego cmentarza, 15 bm. Nekropolia pochodzi z XII wieku. (sko) PAP/Tytus Żmijewski
15.03.2024. Prace archeologiczne na terenie kompleksu św. Ducha, najstarszego toruńskiego cmentarza, 15 bm. Nekropolia pochodzi z XII wieku. (sko) PAP/Tytus Żmijewski

W południowej części wykopu znaleziono już kolejne szczątki, które ułożone są warstwowo. W tym momencie jeszcze ich nie wydobywano. Prof. Kozłowski podkreślił, że otoczenie kościołów w tym okresie pełniło funkcje funeralne i jest to klasyczne, tradycyjne, powszechne dla takich średniowiecznych miejsc.

"Tutaj dochodziło do pewnej konkurencji pomiędzy przestrzenią, którą rezerwowali sobie żywi, z przestrzenią przeznaczoną dla zmarłych mieszkańców. Należy się tu spodziewać pochówków w układach wielowarstwowych" - podkreślił prof. Kozłowski.

 15.03.2024. Dyrektor Instytutu Archeologii UMK, prof. dr hab. Wojciech Chudziak (L) i dr hab. Tomasz Kozłowski (P) z Katedry Archeologii Środowiskowej i Paleoekologii Człowieka Instytutu Archeologii UMK podczas wizyty na terenie kompleksu św. Ducha, najstarszego toruńskiego cmentarza, 15 bm. Na nekropolii z XII wieku trwają prace archeologiczne. (sko) PAP/Tytus Żmijewski
 15.03.2024. Dyrektor Instytutu Archeologii UMK, prof. dr hab. Wojciech Chudziak (L) i dr hab. Tomasz Kozłowski (P) z Katedry Archeologii Środowiskowej i Paleoekologii Człowieka Instytutu Archeologii UMK podczas wizyty na terenie kompleksu św. Ducha, najstarszego toruńskiego cmentarza, 15 bm. Na nekropolii z XII wieku trwają prace archeologiczne. (sko) PAP/Tytus Żmijewski

Decyzje w sprawie dalszego losu odkryć zależą od wojewódzkiego konserwatora zabytków Sambora Gawińskiego. Obecne badania odbywają się nieco na północny-wschód od miejsca, gdzie był kościół. Ich przeprowadzenie związane jest m.in. z tym, że prace w tym miejscu wstrzymano w październiku 2023, gdy przy pierwszej próbie montażu komory ściekowej natknięto się na średniowieczny bruk, a wszelkie służby zawiadomił o tym reporter PAP. Wówczas prace budowlane wstrzymał WKZ.

W piątek PAP pytała Gawińskiego o tę sprawę, ale ten twierdził, że na ten moment nie ma przekazanej przez prof. Chudziaka wiedzy o odnalezieniu cmentarza. Dyrektor Wydziału Inwestycji i Remontów Urzędu Miasta Torunia Sławomir Wiśniewski utrzymywał nawet stojąc nad samymi pochówkami, że nie odkryto tam cmentarza, a szczątki ludzkie. Dopiero informowany ściślej przez naukowców przyznał, że "może to jednak i cmentarz".

15.03.2024. Prace archeologiczne na terenie kompleksu św. Ducha, najstarszego toruńskiego cmentarza, 15 bm. Nekropolia pochodzi z XII wieku. (sko) PAP/Tytus Żmijewski
15.03.2024. Prace archeologiczne na terenie kompleksu św. Ducha, najstarszego toruńskiego cmentarza, 15 bm. Nekropolia pochodzi z XII wieku. (sko) PAP/Tytus Żmijewski

Prezydent Torunia Michał Zaleski mówił natomiast, że to "archeolodzy podejmą ostateczną decyzję, czy w ten obszar można wbudować wspomnianą komorę kanalizacji, czy trzeba będzie szukać nowej lokalizacji".

Odkrywany między Bramą Klasztorną i Koszarami Racławickimi w Toruniu kompleks Ducha Św. to XIII-wieczny kościół i szpital oraz zbudowany na początku XIV wieku klasztor benedyktynek. Kościół to być może najstarsza świątynia Torunia. W niej, jak oceniają historycy, należy się spodziewać pochówków w prezbiterium, w kryptach. (PAP)

Nauka w Polsce, Tomasz Więcławski

twi/ bar/

Fundacja PAP zezwala na bezpłatny przedruk artykułów z Serwisu Nauka w Polsce pod warunkiem mailowego poinformowania nas raz w miesiącu o fakcie korzystania z serwisu oraz podania źródła artykułu. W portalach i serwisach internetowych prosimy o zamieszczenie podlinkowanego adresu: Źródło: naukawpolsce.pl, a w czasopismach adnotacji: Źródło: Serwis Nauka w Polsce - naukawpolsce.pl. Powyższe zezwolenie nie dotyczy: informacji z kategorii "Świat" oraz wszelkich fotografii i materiałów wideo.

Czytaj także

Przed dodaniem komentarza prosimy o zapoznanie z Regulaminem forum serwisu Nauka w Polsce.

newsletter

Zapraszamy do zapisania się do naszego newslettera